مسئولیت اجتماعی شرکت یا Corporate social responsibility یک مدل تجاری و مفهومی گسترده است. این مفهوم به عملکرد مسئولانه ی شرکت ها در قبال خود، جامعه و محیط زیست می پردازد. کسب وکارهای مختلف با استفاده از برنامه های CSR، فعالیت های بشردوستانه و یا داوطلبانه به جامعه خدمت کرده و هم زمان برندشان را تبلیغ می کنند.

با انجام مسئولیت اجتماعی شرکت، که شهروندی شرکتی هم نامیده می شود، آگاهی خود را از میزان تأثیرگذاری شان بر همه جنبه های جامعه، (اقتصادی، اجتماعی و محیطی و غیره) اعلام می کنید.

بیایید ببنیم اصلا این CSR چیست؟!

تعریف مسئولیت اجتماعی شرکت (CSR)

اصطلاح مسئولیت اجتماعی شرکت ها (CSR)، به شیوه ها و سیاست هایی اطلاق می شود که علاوه بر در نظر گرفتن منافع یک شرکت، بر رشد و پیشرفت جامعه تمرکز دارند. ایده اصلی CSR این است که، شرکت ها علاوه بر به حداکثر رساندن سود و افزایش درآمدشان، باید به اهداف اجتماعی نیز توجه کنند. مسئولیت اجتماعی شرکت، مفهومی گسترده است که بسته به نوع شرکت و زمینه فعالیت آن ها، به اشکال مختلفی تقسیم می شود. مشاغل از طریق برنامه های CSR، می توانند برند خود را تقویت کرده و به طور هم زمان در جهت رشد و منفعت جامعه، قدمی مؤثر بردارند.

CSR به همان اندازه که برای جامعه مهم است، برای یک شرکت نیز اهمیت دارد. فعالیت های CSR باعث ایجاد پیوندهای قوی میان کارکنان و شرکت ها شده و نقش مؤثری را در تقویت روحیه آن ها ایفا می کند. همچنین CSR، به کارکنان و کارفرمایان کمک می کند تا میزان ارتباطشان با جهان پیرامون را افزایش دهند.

یک شرکت به منظور ایجاد مسئولیت اجتماعی، ابتدا باید در برابر خود و سهامدارانش مسئول و پاسخگو باشد. به همین دلیل است که CSR در درجه اول، جزء استراتژی هایی است که شرکت های بزرگ از آن ها استفاده می کنند. هرچه شرکتی شناخته شده تر و موفق تر باشد، نقش بیشتری را در تعیین استانداردهای اخلاقی (میان مشاغل، رقبا و صنعت خود) ایفا می کند. کسب وکارهای کوچک و متوسط هم برنامه های CSR ایجاد می کنند؛ اما معمولاً به اندازه شرکت های بزرگ دیده نمی شوند.

اهمیت مسئولیت اجتماعی شرکت یا CSR چیست؟

با وجود آنکه نمی توان منکر این واقعیت شد که شرکت ها با هدف به حداکثر رساندن سود فعالیت می کنند، حفظ رابطه خوب با جامعه ای که در آن فعالیت می کنند بسیار حیاتی است. کسب وکارهایی که می توانند نشان دهند وجدان اجتماعی دارند، شانس بیشتری برای موفقیت خواهند داشت و اینجاست که مسئولیت اجتماعی مطرح می شود.

بزرگترین شرکت ها در مسئولیت اجتماعی خود سرمایه گذاری می کنند و بخش ها یا شعبه های اختصاصی دارند که وظیفه رسیدگی به امور مربوط به مسئولیت اجتماعی آنها را دارند.

اما چرا مسئولیت اجتماعی شرکت تا این حد اهمیت دارد؟

1. مسئولیت اجتماعی وجهه عمومی شرکت را بهبود می بخشد.

کسب وکارهای موفق به خوبی درک کرده اند که نیاز به نگرش مثبت از سوی مخاطبانشان دارند. البته، مسئولیت اجتماعی آنها، در درجه اول، ارائه ارزش نسبت به پولی که می گیرند و ارائه محصولات و خدمات با کیفیت بالا، به دنبال آن ارائه پشتیبانی خوب پس از فروش، خدمات مشتری و اهداف مدنی است. در نتیجه نشان می دهند چگونه شرکت به مشتریان خود، محیط زیست و جامعه به عنوان یک کل اهمیت می دهد. اگر متوجه شده باشید، شرکت هایی با سیاست های مسئولیت اجتماعی خوب پوشش رسانه ای بیشتر و بهتری دریافت می کنند، بنابراین این یکی از راه های تبلیغ شرکت آنها است.

2. مسئولیت اجتماعی حاشیه سود شرکت را بهبود می بخشد.

یک شرکت با مسئولیت پذیری اجتماعی نشان می دهد که شیوه های اخلاقی در نحوه انجام تجارت خود لحاظ می کند. مشتریان به طور فزاینده ای در مورد مسائل محلی، ملی و جهانی آگاه می شوند و نمی توان انکار کرد که تصمیمات خرید آنها اکنون به شدت تحت تأثیر این مسائل قرار گرفته است. بنابراین، آنها تمایل به خرید بیشتر از شرکت هایی دارند که نگرانی و اقدام خود را در مورد موضوعاتی که به شدت مورد توجه مشتریان قرار می گیرد، نشان می دهند. این مساله باعث ایجاد وفاداری مشتریان خواهد شد. در نتیجه فروش بیشتر و سود بالاتر به وجود می آورد.

3. مسئولیت اجتماعی csr دارایی شرکت را بیشتر می کند.

مسئولیت اجتماعی شرکت، اجازه می دهد تا دارایی های خود را که شامل حسن نیت، اعتماد و شهرت خوب است، پرورش دهد. کسب و کارها نام نیک و برند خود را یکی از با ارزش ترین دارایی های خود می دانند و با نشان دادن اینکه مسئولیت اجتماعی خود را جدی می گیرند، عموم مردم را نیز به جدی گرفتن آنها تشویق می کنند. در نتیجه برندینگ قوی تری خواهند ساخت.

انواع مسئولیت اجتماعی شرکت CSR چیست؟

گفتیم که مسئولیت اجتماعی CSR به این معنی است که یک شرکت باید اقدامات خود را به گونه ای تعریف کند که از نظر اجتماعی در برابر مشتریان، سهامداران و جهان پاسخگو باشد. اما واقعاً این در عمل به چه معناست؟

بیایید این مسئله را با انواع مسئولیت اجتماعی شرکت های توضیح بدهیم.

1. مسئولیت اجتماعی زیست محیطی

برای شرکت هایی که متعهد به CSR هستند، مهم است که شیوه های سازگار با محیط زیست داشته باشند. شرکت ها می توانند سهم قابل توجهی در انتشار گازهای گلخانه ای، آلودگی، زباله و کاهش منابع طبیعی داشته باشند. اما با تعهد به مسئولیت های زیست محیطی، یک کسب وکار مالکیت تأثیر آن بر محیط زیست را در اختیار می گیرد.

2. مسئولیت اجتماعی اخلاقی

مسئولیت پذیری اخلاقی به این معناست که اطمینان حاصل شود که یک کسب وکار در همه کارها درگیر شیوه های تجاری منصفانه است. مواردی از جمله رفتار اخلاقی و محترمانه با همه کارکنان، ذینفعان و مشتریان یا تعیین حداقل دستمزد بالاتر را شامل می شود.

3. مسئولیت اجتماعی بشردوستانه

در دنیای امروز، تقریباً انتظار می رود که کسب وکارها به جوامعی که در آن فعالیت دارند و به اهدافی که با مأموریت شرکت آنها همسو هستند، کمک مالی کنند. وقتی کسب و کارها این کار را انجام می دهند، مسئولیت بشردوستانه خود را دنبال می کنند.

4. مسئولیت اقتصادی

هنگامی که یک کسب و کار با در نظر گرفتن مسئولیت اقتصادی عمل می کند، تصمیمات مالی اتخاذ خواهد کرد که انجام کارهای خوب را در اولویت قرار می دهد، نه فقط کسب درآمد بیشتر. این بدان معنی است که این نوع CSR با انواع دیگر بالا در هم تنیده شده است.

به عنوان مثال، می تواند به این معنی باشد که یک شرکت با تامین کننده ای که از مواد سازگار با محیط زیست استفاده می کند قرارداد امضا کند؛ حتی اگر هزینه بیشتری داشته باشد.

دستورالعمل های مسئولیت اجتماعی شرکت ها

سازمان بین المللی استاندارد (ISO)، در سال 2010 مجموعه ای از استانداردهای اختیاری را برای کمک به اجرای مسئولیت های اجتماعی شرکت ها منتشر کرد. این استانداردها  تنها به ارائه توصیه و راهنمایی های لازم CSR می پردازد (به دلیل آنکه ماهیت CSR بیشتر کیفی است تا کمی).

این دستورالعمل مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت ها را توضیح می دهد و به آنها کمک می کند تا اصول CSR را به اقدامات عملی تبدیل کنند. این استاندارد برای تمامی سازمان ها صرف نظر از فعالیت، اندازه و موقعیت آن ها در نظر گرفته شده است. همچنین از آنجایی که بسیاری از ذینفعان اصلی از سراسر جهان در توسعه ISO 26000 مشارکت داشته اند می توان آن را یک اجماع بین المللی تلقی کرد.

چطور می توانیم csr را در کسب وکار خود پیاده سازی کنیم؟

حالا بیایید ببینیم اگر می خواهید csr را اجرا کنید باید چه کار کنید:

1. تلاش های فعلی خود را بررسی کنید

احتمالا از قبل هم یک سری اقدامات در جهت مسئولیت اجتماعی شرکت کرده اید، اما آگاهانه نبوده است. شیوه های زیست محیطی و اجتماعی شرکت تان را بررسی کرده و ببینید چه تاثیری بر محصول و خدمات تان دارند.

2. اهداف csr خود را تعریف کنید

در مرحله بعدی، سعی کنید، اهداف csr خودتان را مشخص کرده و ماموریت شرکت، ارزش ها و برنامه کار خود را هم درنظر بگیرید.

3. اولویت های خود را مشخص کنید

حالا یک سری کارهای منطقی با اولویت بیشتر را انتخاب کنید. مهم است که از کارکنان، شرکا و سهامداران هم نظرخواهی کنید.

4. یک برنامه اقدام و پیگیری را ایجاد کنید

سرانجام، یک برنامه اقدام را طراحی کنید تا بتوانید بر اساس اولویت ها عمل کنید. این برنامه باید زمان بندی دقیق و فهرستی از افراد مسئول کارها و منابع اختصاصی برای پروژه را در بر بگیرد. جلسات پیگیری منظمی را تنظیم کنید تا پیاده سازی برنامه اقدام را نظارت کنید، نقاط قوت و ضعف را مشخص کرده و تصمیم گیری لازم را انجام دهید.

مثال های واقعی از مسئولیت اجتماعی شرکت ها

1. مسئولیت اجتماعی شرکت کاله

یکی از اقداماتی که شرکت کاله طی دوران کرونا انجام داد و به عنوانیکی از نمونه مسئولیت اجتماعی شرکت ها در ایران سر و صدای زیادی به راه انداخت، شرکت در کمپین «به هم دلگرمیم» بود. در طرحی مشترک با «هلال احمر» و «اسنپ»، شرکت متعهد شد که به ازای هر ریتوییت در شبکه اجتماعی توئیتر، یک بسته غذایی حاوی انواع محصولات لبنی و پروتئینی را به دست خانواده های آسیب دیده از کرونا در استان های تهران، قم، مازندران و خوزستان برساند. در این طرح که با همکاری سازمان داوطلبان جمعیت هلال احمر و با کمک وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر دستگاه های حمایتی انجام شد این محصولات، جمعا به ارزش 200 هزار تومان به حمایت دیدگان اختصاص یافت (منبع).

2. مسئولیت اجتماعی شرکت اپل

اپل به عنوان یکی از اولین شرکت های جهانی که به اثر انتشار کربن خالص صفر شرکت ها دست یافت، در سال 2020 برنامه های خود را برای گسترش این ابتکار در کل زنجیره تامین خود تا سال 2030 اعلام کرد. در راستای این هدف، تمام محصولات فروخته شده تا پایان دهه کربن صفر خواهند بود. یعنی تولید محصولات نباید منجربه تولید کربن در اتمسفر شود.

تلاش های پایداری زیست محیطی اپل همچنین شامل بهبود دوام و طول عمر محصولاتش استفاده مجدد از محصولات اپل است. این ابتکارات شامل اطمینان از این است که 40٪ از تمام مواد مورد استفاده در تولید خط مک بوک ایر از منابع بازیافتی ساخته شده است.

3. مسئولیت اجتماعی شرکت استارباکس

Starbucks مدت هاست که به دلیل احساس مسئولیت اجتماعی و تعهد به پایداری و رفاه جامعه، به یک برند محبوب تبدیل شده است. استارباکس از زمانی که فعالیت خود را آغاز کرد، به CSR اهمیت می داد. بر اساس گزارش جهانی تأثیر اجتماعی در سال 2020، این شرکت به نقاط عطف زیر دست یافته است.

تأمین قهوه از منابع 100 درصد اخلاقی

ایجاد یک شبکه جهانی از کشاورزان و کاشت 100 میلیون درخت برای آن ها تا سال 2025

پیشگام در ساختن ساختمان سبز در تمام فروشگاه ها

صرف میلیون ها ساعت برای انجام خدمات اجتماعی

ایجاد برنامه های دانشگاهی و اختصاص وام های دانشجویی برای کارمندان

در سال 2015، استارباکس تایید کرد که 99% زنجیره تامین قهوه این شرکت، دارای منابع اخلاقی است و به دنبال این است که با تلاش مستمر و مشارکت با مزارع قهوه محلی و سازمان های مربوطه، این رقم را به 100% برساند. استاربکس مزارع قهوه را از نظر استانداردهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ارزیابی می کند تا مطمئن شود منبع تامین محصولاتش در راستای CSR باشد و تاثیر اجتماعی مثبتی داشته باشد.

4. مسئولیت اجتماعی شرکت لگو

یکی از معروف ترین شرکت های دنیا در زمینه CSR، شرکت Lego است. هدف این شرکت، نه تنها کمک به رشد و پرورش کودکان از طریق بازی خلاقانه است، بلکه داشتن یک سیاره سالم را هم ترویج می دهد.

لگو اولین و تنها شرکتی است که توسط صندوق جهانی حیات وحش به عنوان شریک حفاظت از آب و هوا و محیط زیست شناخته می شود. تمام تلاش این شرکت در رابطه با CSR این است که اثر کربن در کره زمین را به حداقل برساند. همچنین تعهد آن به پایداری، فراتر از مشارکتش است.

این شرکت اسباب بازی سازی قصد دارد تا سال 2030 برای تهیه اسباب بازی ها و بسته بندی آنها از مواد دوستدار محیط زیست استفاده کند و تا کنون هم قدم های زیادی در این رابطه برداشته است.

نتیجه گیری

مسئولیت اجتماعی شرکت یا Corporate social responsibility به سیاست گذاری های درون سازمانی در جهت بهبود، رشد و پیشرفت جامعه اطلاق می شود. فعالیت های زیست محیطی، خیریه و داوطلبانه، مهم ترین CSRها هستند. مسئولیت اجتماعی شرکت به همان اندازه که برای جامعه مهم است، برای یک شرکت نیز اهمیت دارد. با استفاده از CSR هم به جامعه خدمت کرده و هم استراتژی های برندینگ را تقویت می کنید.