امیر هوشنگ ابتهاج 6 اسفند 1306 در رشت متولد شد. پدرش «آقاخان ابتهاج» از پزشکان رشت بود. هوشنگ ابتهاج دوره تحصیلات دبستان را در رشت و دبیرستان را در تهران گذراند ابتهاج از همان جوانی سرودن شعر را آغاز کرد و با موسیقی آشنا شد. سایه در سال 1325 مجموعه ی «نخستین نغمه ها» را که شامل اشعاری به شیوه ی کهن است را منتشر کرد. 

امیر هوشنگ ابتهاج تخلص ( ه. ا. سایه) را برای خود برگزید و آثارش با این نام منتشر می کرد. این شاعر پرآوازه براین باور بود حروف کلمات سایه حروف نرم و بدون ادعایی هستند و در آن نوعی افسوس وجود دارد. در معنای این کلمه نوعی افتادگی خودنمایی می کند که حتی می تواند در برابر خشونت و وقاحت ایستادگی کند.

سایه هم در آغاز آشنایی با نیما یوشیج ، همچون شهریار، چندی کوشید تا به راه نیما برود. «سراب» نخستین مجموعه ی او بعد از آشنایی با سبک نیمایی بود اما برمبنای همان قالب چهارپاره و با مضمونی از نوع غزل و بیان احساسات و عواطف فردی، عواطفی واقعی و طبیعی. 

نگرش مدرن و اجتماعی شعر نیما، به ویژه پس از سرایش ققنوس، با طبع هوشنگ ابتهاج که اساساً شاعری غزل سرا بود، همخوانی نداشت. پس راه خود را که همان سرودن غزل بود، دنبال کرد. مجموعه ی «سیاه مشق» شعرهای سال های 25 تا 29 شاعر را دربرمی گیرد .

سایه مثنوی ( قصه خون دل ) را به یاد و در رثای احسان طبری  سرود. ترانه ی «در این سرای بی کسی» از سروده های هوشنگ ابتهاج است.

ابتهاج از سال 1350 تا 1356 شمسی سرپرست برنامه گل ها در رادیوی ایران و پایه گذار برنامه موسیقایی گلچین هفته بود. تعدادی از غزل ها، تصنیف ها و اشعار نیمایی او را هنرمندانی نظیر محمدرضا شجریان، احمدظاهر، علیرضا افتخاری، شهرام ناظری، حسین قوامی و محمد اصفهانی اجرا کرده اند. تصنیف خاطره انگیز  (تو ای پری کجایی) و تصنیف سپیده (ایران ای سرای امید) از اشعار سایه است. بعد از حادثه میدان ژاله (17 شهریور 1357) به همراه محمدرضا لطفی، محمدرضا شجریان و حسین علیزاده، به نشانه اعتراض از رادیو استعفا داد. 

در سال 1358 هیئت دبیران کانون نویسندگان ایران تصمیم به تعلیق هوشنگ ابتهاج، به آذین، سیاوش کسرائی، فریدون تنکابنی و برومند به علت نقض مرام نامه و اساس نامه ی کانون گرفتند. این تصمیم درنهایت به تأیید مجمع عمومی کانون نویسندگان ایران رسید و منجر به اخراج کل عناصر توده ای، به همراه این پنج تن، از کانون نویسندگان ایران شد. 

هوشنگ ابتهاج اگرچه خودشان بیان کرده بودنند " عضو حزب توده نبودم؛ اما همیشه سوسیالیست بودم و به توده ای ها احترام می گذاشتم و رفیق آن ها بودم و با آن ها هم عقیده بودم و به سلامت تئوریک سوسیالیسم باور دارم، هنوز باور دارم که هیچ راهی جز سوسیالیسم پیش پای بشر نیست". با این وجود، در سال های بعد اشعاری با درونمایه های عرفانی، اخلاقی و مناجات با خدا سرود که عده ای آن ها را از نظر پرداخت زبانی به اشعار حافظ، نزدیک می دانند.  

ابتهاج مدتی به عنوان مدیر کل شرکت دولتی سیمان تهران به کار اشتغال داشت. وی در سال 1366 همراه خانواده خود به آلمان مهاجرت کرد و تا پایان عمر به ایران سفر می کرد. 

منزل شخصی سایه در سال 1387 با نام خانه ارغوان به ثبت سازمان میراث فرهنگی رسیده است. دلیل این نام گذاری وجود درخت ارغوان معروفی در حیاط این خانه است که سایه شعر معروف (ارغوان) خود را برای آن درخت گفته است.

از مهم ترین آثار هوشنگ ابتهاج تصحیح او از غزل های حافظ است که با عنوان حافظ به سعی سایه نخستین بار در 1372 شمسی نشر کارنامه به چاپ رساند و بار دیگر با تجدید نظر و تصحیحات تازه منتشر شد. سایه سال های زیادی را صرف پژوهش و حافظ شناسی کرده که این کتاب حاصل تمام آن زحمت هاست که سایه در مقدمه آن را به همسرش پیشکش کرده است. 

در بیست و سومین جایزه ی ادبی و تاریخی محمود افشار یزدی در باغ موقوفات افشار به انتخاب اعضای هیئت گزینش جایزه ی این بنیاد به هوشنگ ابتهاج اهداشد. و در ششمین (جشنواره بین المللی هنر برای صلح)، نشان عالی (هنر برای صلح) به هوشنگ ابتهاج و 3 هنرمند دیگر اهدا شد. 

سایه در مجموعه های بعدی، اشعار عاشقانه را رها کرد و با (کتاب شبگیر)  که حاصل سال های پر تب و تاب پیش از سال 1332 است به شعر اجتماعی روی آورد. مجموعه ی «چند برگ از یلدا» راه روشن و تازه ای در شعر معاصر گشود. از نمونه کارهای وی می توان به آلبوم دستگاه چهارگاه و نغمه افشاری اشاره کرد که در سال 1355 کانون فکری کودکان و نوجوانان به انتشار رساند. در این آلبوم نوازندگان برجسته به شکل تک نوازی و گروه نوازی در گوشه های دستگاه ها و آوازهای ایرانی جهت آموزش به نوجوانان علاقه مند اجرا کرده اند. این مجموعه با کمک کامبیز روشن روان پدید آمد.

امیر هوشنگ ابتهاج همواره دانش آموزی خودآموخته بود و سراسر زندگی اش را وقف خواندن و سرودن کرد و بعد از یک زندگی پر بار و ارزشمند در مرداد 1401 به دیار باقی شتافت  نامش جاوید