سیمین دانشور در 8 اردیبهشت 1300 خورشیدی در شیراز زاده شد. او سومین فرزند محمدعلی دانشور (پزشک) و قمرالسلطنه حکمت (مدیر هنرستان دخترانه و نقاش) بود. او سه برادر به نام های منوچهر، هوشنگ و خسرو و دو خواهر به نام های هما و ویکتوریا داشت. دورهی ابتدایی را در مدرسه انگلیسی زبان مهرآیین گذراند.
او از کودکی با اشعار حافظ و سعدی و آثار نویسندگان ادبیات کلاسیک ایران نظیر ناصر خسرو و بیهقی آشنا شد. در کتابخانهی پدرش هم آثار نویسندگان ایرانی و هم آثار نویسندگان روز دنیا موجود بود.
سیمین دانشور محمدعلی دانشور قمرالسلطنه حکمت
سیمین دانشور در 8 اردیبهشت 1300 خورشیدی در شیراز زاده شد. او سومین فرزند محمدعلی دانشور (پزشک) و قمرالسلطنه حکمت (مدیر هنرستان دخترانه و نقاش) بود. او سه برادر به نام های منوچهر، هوشنگ و خسرو و دو خواهر به نام های هما و ویکتوریا داشت. دورهی ابتدایی را در مدرسه انگلیسی زبان مهرآیین گذراند. او از کودکی با اشعار حافظ و سعدی و آثار نویسندگان ادبیات کلاسیک ایران نظیر ناصر خسرو و بیهقی آشنا شد. در کتابخانهی پدرش هم آثار نویسندگان ایرانی و هم آثار نویسندگان روز دنیا موجود بود. دو کتاب فروشی معرفت و احمدی که از کتابفروشی های معتبر شیراز بودند، با پدر او دوستی داشتند و کتاب های تازه چاپ شده شان را به پدرش هدیه می دادند. سیمین اشتیاق فراوانی به کتابخوانی داشت و به زبان انگلیسی هم مسلط بود. به این ترتیب، خیلی زود با ادبیات جهان نیز آشنا شد. دبیرستان را در همان مدرسه مهرآیین گذراند. در سال 1316 اولین مقاله اش را با نام زمستان بی شباهت به زندگی ما نیست در نشریه ای محلی چاپ کرد. در امتحان نهایی دیپلم شاگرد اول کل کشور شد. در سال 1317، به همراه هما و منوچهر به تهران آمد. هما در رشته پزشکی، منوچهر در رشته باستان شناسی مشغول تحصیل شدند. سیمین مدتی در شبانه روزی آمریکایی تهران ساکن شد و آموزش زبان انگلیسی را پی گرفت. بعد در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد.
سیمین دانشور 20 ساله بود که پدرش، محمدعلی دانشور درگذشت. پس از مرگ پدر، مادرش هم به تهران آمد و در خیابان ایرانشهر ساکن شدند. با این که از نظر مالی مشکلی نداشتند سیمین تصمیم گرفت کار کند. در سال 1320 خورشیدی، به عنوان معاون اداره تبلیغات خارجی در رادیو تهران استخدام شد. علی اکبر کسمایی و احمد شاملو از همکاران او در رادیو بودند. دو سال بعد، در سال 1322، از کار رادیو کناره گیری کرد و در روزنامه ایران مشغول به کار شد. از این زمان به بعد، او با نام مستعار شیرازی بی نام برای نشریات مختلف مقاله می نوشت و ترجمه هم می کرد. مرتضی کیوان او را تشویق کرد داستان های پراکنده اش را جمع آوری و منتشر کند. در 1327، اولین کتاب خود را با نام آتش خاموش که شامل 16 داستان کوتاه بود را منتشر کرد. آتش خاموش نخستین مجموعه داستانی است که به قلم زنی ایرانی چاپ شده است. داستان های این مجموعه با نقدهای منفی بسیاری مواجه شد. این مجموعه 16 قسمتی، قبلا در روزنامه کیهان، مجله بانو و امید چاپ شده بود.
سیمین دانشور در سال 1327، در حالی که در اتوبوس از تهران راهی شیراز بود با جلال آل احمد، نویسنده و روشنفکر ایرانی، آشنا شد این آشنایی دو سال بعد به ازدواج انجامید.
زهرا طهماسبی نمینی در کتاب جزیره نشین سرگردان نقل کرده است که در سال 1327، هنگامی که سیمین در اتوبوسی از تهران راهی شیراز با جلال آل احمد روبرو شد. آشنایی اولیه و گفت وگوی آن ها به ملاقات های بیشتری انجامید و نهایتا آن ها در سال 1328 با یک دیگر ازدواج کردند. جلال آل احمد نویسنده و اندیشمندی شناخته شده بود و به خانواده ای مذهبی تعلق داشت اما خانواده سیمین مرفه تر و مدرن تر از خانواده جلال بودند. پدر جلال به این وصلت رضایت نداشت و روز عقد نیز در مراسمشان شرکت نکرد. یکی از مهمانان این ازدواج صادق هدایت بود. او با جلال و سیمین رابطه دوستانه ای داشت
این ازدواج، تا مرگ نابهنگام آل احمد، در سال 1348، به مدت 20 سال دوام داشت. دانشور در گفتگو با ناصر حریری گفته است که آنها هر چه می نوشتند به هم نشان می دادند اما او هرگز اجازه نمی داده جلال در نوشته هایش دست ببرد. همچنین دانشور هیچگاه از نثر آل احمد که دست کم سه دهه یکه تاز میدان نویسندگی بود تأثیر نپذیرفت و زندگی مشترک در شیوهی نگارش او اثر نگذاشت و استقلال خود را حفظ کرد.
در 1328 با مدرک دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد. عنوان رسالهی وی «علم الجمال و جمال در ادبیات فارسی تا قرن هفتم» بود. راهنمای این رساله در ابتدا فاطمه سیاح بود اما با مرگ نابهنگام او کار ناتمام ماند و دانشور ادامهی کار را با راهنمایی بدیع الزمان فروزانفر پی گرفت. بخش اول این رساله که در زمان حیات سیاح و با راهنمایی او نوشته شده است به «علم الجمال در غرب» می پردازد، موضوع بخش دوم که زیر نظر فروزانفر نوشته شده است «علم الجمال در ایران» است. از استادان او در دانشکدهی ادبیات می توان به عباس اقبال، بدیع الزمان فروزانفر، ملک الشعرای بهار، علی اصغر حکمت، نصرالله فلسفی، لطفعلی صورتگر و احمد بهمنیار اشاره کرد. در همین سال سرباز شکلاتی جرج برنارد شاو را ترجمه و منتشر کرد و مقاله ها و داستان های کوتاهی نیز در روزنامه کیهان، مجله بانو و امید چاپ کرد.
دانشور در شهریور 1331 با دریافت بورس تحصیلی از مؤسسه فولبرایت به دانشگاه استنفورد آمریکا رفت و در رشتهی زیبایی شناسی تحصیل کرد. در این سفر همسرش، آل احمد، او را همراهی نمی کرد. نامه هایی که بین این دو، در این مدت، رد و بدل شد، بعدها در کتابی به نام نامه های سیمین دانشور و جلال آل احمد از سوی انتشارات نیلوفر منتشر شد. دانشور در استنفورد نزد والاس استگنر داستان نویسی و نزد فیل پریک نمایش نامه نویسی آموخت. او در مصاحبه هایش همواره به تأثیر استگنر بر داستان نویسی اش اشاره می کند: " تکنیک نویسندگی خود را مدیون والاس استگنر هستم. این که روایت نمی کنم و نشان می دهم که قید و صفت به کار می برم و این که از فعل و اسم بیشترین استفاده را می کنم"در مدت زندگی و تحصیل در آمریکا دو داستان کوتاه به زبان انگلیسی نوشت که در نشریه دانشگاه استنفورد به نام د پسیفیک اسپکتیتر چاپ شد. در مدت تحصیل در آمریکا باغ آلبالو و دشمنان چخوف، رمان بئاتریس آرتور شنیتسلر و رمز موفق زیستن دیل کارنگی را هم ترجمه و منتشر کرد.
سیمین دانشور هرچند بیست سال به تدریس در دانشگاه تهران پرداخت و بسیار محبوب دانشجویان و استادان بود ولی هرگز به رتبهی استادی ارتقا نیافت، چون ظاهراً ساواک اجازهی چنین کاری را نمی داد.
دانشور در سال 1334 به ایران بازگشت و در هنرستان هنرهای زیبای دختران و پسران مشغول تدریس شد. مدیریت مجلهی نقش و نگار را پذیرفت. کتاب ،کمدی انسانی سارویان و داغ ننگ ناتانیل هاتورن را ترجمه کرد. در سال 1336 به همراه جلال آل احمد سفری به اروپا رفت. در 1337 کتاب همراه آفتاب، نوشتهی هارولد کورلاندر را ترجمه و منتشر کرد. تا این که در سال 1338، به عنوان دانشیار کلنل علینقی وزیری در رشتهی باستان شناسی و تاریخ هنر دانشگاه تهران مشغول به کار شد. کار تدریس او در دانشگاه تهران تا بیست سال بعد، یعنی سال 1358 که از دانشگاه تهران بازنشسته شد ادامه یافت.
در سال 1340، دومین مجموعه داستان خود با نام شهری چون بهشت را منتشر کرد. این مجموعه شامل ده داستان کوتاه بود. در سال 1343، بار دیگر سفری به آمریکا رفت تا در سمیناری در دانشگاه هاروارد شرکت کند. در تیرماه 1348، رمان سَووشون را منتشر کرد، که مشهورترین رمان او و از جملهی پرفروش ترین رمان های معاصر است. تاکنون بیش از پانصد هزار نسخه از این کتاب در ایران به فروش رفته و به هفده زبان ترجمه شده است. بسیاری از منتقدان این اثر را یکی از ماندگارترین آثار ادبی فارسی می دانند. دو ماه بعد از انتشار سووشون، در 18 شهریور 1348، جلال آل احمد درگذشت.
عمده فعالیت های سیمین دانشور از از سال 1340 تا سال 1347 به شرکت در همایش ها و تدریس در دانشگاه خلاصه می شود.
در سال 1347 کانون نویسندگان ایران به طور رسمی فعالیتش را آغاز می کند. این کانون از نویسندگانی دگراندیش تشکیل شده است. در هیات موسس آن نام های هوشنگ گلشیری، رضا براهنی، جلال آل احمد و سیمین دانشور به چشم می خورند.
در سال 1361، کتابی را منتشر کرد به نام غروب جلال. این کتاب از دو بخش تشکیل شده است. بخش اول کتاب، با نام شوهرم، جلال در سال 1341 و در زمان حیات آل احمد نوشته شده است. دانشور این کتاب را با وصف آل احمدِ نویسنده آغاز می کند، افکار و ویژگی های اخلاقی او را از منظر خود توصیف می کند و به جنبه های فردی، اجتماعی و سیاسی زندگی او می پردازد. بخش دوم کتاب، تقریباً بیست و یک سال بعد نوشته شده است. در این بخش، دانشور خاطرهی روز درگذشت آل احمد را روایت می کند. نام کتاب، از همین بخش دوم گرفته شده است.
سیمین دانشور در کنار داستان نویسی به کار ترجمه هم می پرداخت. او البته نوشتن را کار اصلی خود می دانست اما گاه به گاه هم او و هم آل احمد ناچار می شدند برای گذران زندگی دست به ترجمه بزنند. دانشور از انگلیسی و آل احمد از فرانسوی به فارسی ترجمه می کرد. او به جز داستان و رمان و نمایشنامه، چند مقاله نیز ترجمه کرده است.
سیمین دانشور به واسطه عضویت در کانون نویسندگان ایران و همسرش با فعالیت سیاسی بیگانه نبود و از مخالفان نظام سلطنتی محسوب می شد. بسیاری از دوستان و نویسندگان هم دوره ای او باور دارند که سیمین افکار معتدل و آزادی خواهانه ای داشت و شخصیتی وابسته نداشت. مقاله سیمین دانشور درباره حجاب در 19 اسفند سال 1357 در روزنامه کیهان یکی از بحث انگیزترین کارهای او محسوب می شود. البته با گذر زمان نظر سیمین دانشور دستخوش تغییراتی اساسی می شود.
از سیمین دانشور بیش از 10 ترجمه ممتاز باقی مانده است که می توان در بین آن ها به چهل طوطی، ماه عسل آفتابی و کتاب دشمنان چخوف اشاره کرد.
سه گانه سیمین، رمانی مشتمل بر سه جلد است جلد اول و دوم آن به ترتیب جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان نام دارند. شخصیت های اصلی این داستان ها مراد و سلیم هستند که اولی چپگرا است و دومی گرایش های مذهبی دارد. رمان ساربان سرگردان در فضای اوایل انقلاب اتفاق می افتد و با شروع جنگ ایران و عراق و اعزام مراد به جبهه به پایان می رسد. سومین رمان این مجموعه کوه سرگردان نام دارد که هنوز منتشر نشده است.
شهری چون بهشت، به کی سلام کنم و انتخاب از دیگر مجموعه های داستانی سیمین دانشور هستند.به کی سلام کنم از داستان هایی تشکیل شده است که بیشتر مضمون سیاسی دارند و به فضای دهه پنجاه و اختناق حاکم بر آن دوران می پردازند. از پرنده های مهاجر بپرس در سال 1376 منتشر شد. این داستان ها مضامینی مربوط به انقلاب و جنگ دارند
آخرین اثر چاپ شده او مجموعه داستانی ست به نام انتخاب شامل ده داستانی که پیش تر در کتاب از پرنده مهاجر بپرس آمده بود به اضافه شش داستان جدید. داستان های این مجموعه از نظر فرم و مضمون متفاوتند و در نگارش آنها از تکنیک های پست مدرن استفاده شده است.
سیمین دانشور در اواخر عمر خود از بیماری های مختلفی رنج می برد و نهایتا در 18 اسفند سال 1390 بر اثر کهولت سن و ابتلا به بیماری آنفولانزا در سن 90 سالگی دیده از جهان فرو بست. سیمین دانشور در قطعه هنرمندان بهشت زهرای تهران و در همسایگی عبدالحسین زرین کوب و فریدون مشیری به خاک سپرده شده است.
با عضویت در خبرنامه پیـام امیـد از طریق ایمیل یا موبایل می توانید از برگزاری کمپین های کمک رسانی و رویدادها ما با خبر شوید
وب سایت پیام امید چارچوبی را برای جمع آوری کمک های مردمی و اعطای آن به نیازمندان فراهم می آورد. با پیام امید خیرین کمک های خود را به دست نیازمندان واقعی می رسانند. کمک های کوچک شما در کنار پیام امید نیازهای بزرگی را برآورده می کند